Εμβρυικά πολυδύναμα βλαστοκύτταρα και «αναγεννητικές θεραπείες»

Τα ανεπιθύμητα αγέννητα παιδιά της εξωσωματικής θυσιάζονται στην έρευνα. 

Από «Αφήστε με να ζήσω!»

Μπορεί γίνει το αγέννητο παιδί πηγή ανθρώπινων «ανταλλακτικών»;  Είναι δυνατόν να συμφωνήσουν γονείς και ερευνητές, ώστε κάποια παιδιά χαρακτηρισμένα ως «ανεπιθύμητα» να  θυσιαστούν και να γίνουν «εργαλεία» για υποτιθέμενες θεραπείες; Αναφερόμαστε στις πειραματικές «αναγεννητικές θεραπείες» που αναπτύσσουν μεγάλα ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού, οι οποίες γίνονται με τη χρήση εμβρυικών  πολυδύναμων βλαστοκυττάρων. Οι ανεπίσημες αυτές αγωγές προσελκύουν πλήθος πασχόντων που προσέρχονται οικειοθελώς για να υποβληθούν σε ό,τι «προοδευτικότερο» διατίθεται θεραπευτικά.

Τα εμβρυικά βλαστoκύτταρα και τα παράγωγά τους παρουσιάζονται από τα εν λόγω κέντρα ως πολλά υποσχόμενες πειραματικές αγωγές με  ευρύτατο «θεραπευτικό» φάσμα: ν. Alzheimer's, ν.Charcot, νοσήματα  του μυοσκελετικού, των νεφρών,  του αναπνευστικού, του ανοσοποιητικού, αυτισμός, τύφλωση, κώφωση, νεοπλασίες διαφόρων τύπων, HIV / AIDS, ν. του Huntington, ν. του Parkinson, σκλήρυνση κατά πλάκας, τραυματισμοί του νωτιαίου μυελού, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια.....ατελείωτος ο κατάλογος για τις  πειραματικές «θεραπείες» (1)

Τι είναι, όμως, τα πολυδύναμα βλαστοκύτταρα και ποιες είναι οι χρήσεις τους;

Τα βλαστικά κύτταρα είναι τα πρωταρχικά πολυδύναμα κύτταρα του ανθρώπου από όπου προκύπτουν όλα τα άλλα κύτταρα του οργανισμού με τις εξειδικευμένες τους λειτουργίες. Απαντώνται κυρίως στα πρώτα στάδια της ενδομήτριας ανάπτυξης, (εμβρυικά πολυδύναμα βλαστοκύτταρα), όταν το έμβρυο είναι ηλικίας λίγων ημερών και αποτελείται μόνο από αυτά τα αδιαφοροποίητα κύτταρα. Η ικανότητά τους να μετατρέπονται σε οποιοδήποτε τύπο ιστού τα καθιστά υποψήφια για τις καλούμενες επανορθωτικές θεραπείες (αναγεννητική ιατρική), αλλά και για άλλες θεραπευτικές διαδικασίες π.χ. μελέτη διαδικασίας εμφάνισης νόσων, δράση φαρμάκων κτλ. (2)

Επιπρόσθετα, για τα βλαστοκύτταρα πιστεύεται πως μπορεί να αναπτυχθούν ώστε να δώσουν ιστούς  για μεταμοσχεύσεις,  για δημιουργία φαρμάκων με αναγεννητική δράση, και για την πρώιμη μελέτη της ασφάλειας και αποτελεσματικότητας νέων φαρμάκων πριν αυτά χρησιμοποιηθούν στις κλινικές μελέτες στον πληθυσμό.  Για να είναι ακριβής ο έλεγχος των νέων φαρμάκων, τα βλαστοκύτταρα προγραμματίζονται ώστε να αποκτήσουν τις ιδιότητες των κυττάρων που  στοχεύει το φάρμακο, πχ να γίνουν νευρικά κύτταρα ή καρδιακά κύτταρα.(2)

Από πού προέρχονται  τα βλαστικά κύτταρα;

Παρά το ότι τα πολυδύναμα βλαστοκύτταρα απαντώνται κατά κύριο λόγο στα πρώιμα έμβρυα, ωστόσο βλαστικά κύτταρα μπορούν να ανευρεθούν και να ληφθούν και από  ενήλικες, π.χ. μέσα από τον λιπώδη ιστό ή το μυελό των οστών. Νεότερα επιστημονικά στοιχεία δείχνουν ότι και τα βλαστικά κύτταρα των ενηλίκων  είναι σε θέση να δημιουργήσουν τους απαιτούμενους για την έρευνα τύπους κυττάρων.(2)

Είναι επίσης δυνατόν ήδη διαφοροποιημένα κύτταρα ενηλίκων (συνήθως κύτταρα του συνδετικού ιστού) να υποστούν γενετικό επαναπρογραμματισμό ώστε να αποκτήσουν  ιδιότητες και συμπεριφορά εμβρυϊκών βλαστικών κυττάρων και να χρησιμοποιηθούν κατάλληλα.  Πρόκειται για τα καλούμενα προκλητά πολυδύναμα βλαστοκύτταρα. (induced pluripotent stem cells, iPSC) (2)

Υπάρχουν και τα περιγεννητικά  βλαστικά κύτταρα.  Είναι αδιαφοροποίητα αρχέγονα βλαστικά κύτταρα που ανευρίσκονται και συλλέγονται από το αμνιακό υγρό και το αίμα του ομφάλιου λώρου του νεογνού. Αυτά τα βλαστικά κύτταρα έχουν επίσης τη δυνατότητα να μετατραπούν σε εξειδικευμένα κύτταρα.(2)

Δυστυχώς όμως  η συνηθέστερη πηγή πολυδύναμων βλαστοκυττάρων είναι τα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα.

Αυτά τα βλαστικά κύτταρα προέρχονται από παιδιά-έμβρυα  στο στάδιο της κοίλης βλαστοκύστης, δηλαδή του ανθρώπου ηλικίας 3-5 ημερών και μεγέθους 100- 150 κυττάρων. Προέρχονται από τα κύτταρα της έσω κυτταρικής μάζας, μιας συστάδας 20-30 κυττάρων από την οποία δημιουργείται  ο άνθρωπος με όλα του τα όργανα. Η διαδικασία εξαγωγής αυτών των κυττάρων καταστρέφει, δηλαδή θανατώνει τελικά το μικρό παιδί- έμβρυο. (3)

Από τη στιγμή της λήψης τους τα κύτταρα μπορούν να πολλαπλασιαστούν δίνοντας τις γνωστές εμβρυικές σειρές βλαστοκυττάρων, και επειδή είναι πολυδύναμα μπορούν να διαφοροποιηθούν και να δώσουν οποιοδήποτε τύπο εξειδικευμένου ανθρώπινου κυττάρου. (4) Ονομάζουμε «σειρά βλαστοκυττάρων» μια ομάδα κυττάρων που όλα προέρχονται από ένα μόνο αρχικό βλαστοκύτταρα, αναπτύσσονται σε εργαστήριο χωρίς να διαφοροποιούνται, μπορούν να καταψυχθούν και να αποθηκευθούν ή να διανεμηθούν σε  άλλους ερευνητές για χρήση. (2)

Υπάρχει και  μέθοδος που δημιουργεί εμβρυικές κυτταρικές σειρές με λήψη ενός μόνο κυττάρου από ένα έμβρυο IVF πολύ πρώιμου σταδίου, ωστόσο αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται συνήθως ως τρόπος ελέγχου του εμβρύου για γενετικά νοσήματα ή χρωμοσωμικές ανωμαλίες (προεμφυτευτικός γενετικός έλεγχος)  που επί παθολογικών αποτελεσμάτων οδηγεί σε απόρριψη από την εμφύτευση και τελικά θανάτωση του παιδιού.(3)

Για ποιο λόγο προτιμώνται τα εμβρυικά βλαστοκύτταρα;

Η  ευελιξία, η υγεία, η νεαρότητα (έμβρυα) και η δυνατότητα άπειρων ανακαλλιεργειών έδωσαν θεωρητικό «προβάδισμα» στη χρήση των εμβρυϊκών βλαστικών κυττάρων. (2,3).  Αυτή η άποψη δεν είναι σωστή. Η  επιστημονική πρόοδος έχει καταφέρει τόσο τα ενήλικα όσο και τα περιγεννητικά βλαστοκύτταρα να καταστούν εξίσου κατάλληλα, ενώ επιπλέον δεν προϋποθέτουν την θανάτωση αγέννητων παιδιών. (5)

Ποια είναι ακριβώς η διαδικασία λήψης  των ανθρώπινων εμβρυικών βλαστοκυττάρων; Είναι νόμιμη;

Το υλικό (δηλαδή τα κύτταρα του θανατωμένου εμβρύου) το προμηθεύει η εξωσωματική γονιμοποίηση.(IVF) Όλες οι σειρές ανθρώπινων εμβρυϊκών βλαστοκυττάρων που χρησιμοποιούνται για την επανορθωτική ή αναγεννητική ιατρική, και τη φαρμακευτική ή βασική ιατρική έρευνα, προέρχονται από έμβρυα ηλικίας τεσσάρων έως πέντε ημερών που έχουν ξεμείνει από τις διαδικασίες της in vitro γονιμοποίησης (IVF). (2,3)

 Στην εξωσωματική γονιμοποίηση, οι ερευνητές αναμιγνύουν το σπέρμα ενός άνδρα με τα ωάρια μιας γυναίκας σε ειδικό τρυβλίο Petri ή δοκιμαστικό σωλήνα και κάποια από αυτά τα ωάρια γονιμοποιούνται. Σε περίπου πέντε ημέρες το γονιμοποιημένο ωάριο, δηλαδή ο πλήρης νέος άνθρωπος,  έχει λάβει τη μορφή κοίλης σφαίρας μεγέθους κουκκίδας, αποτελούμενης από 100 κύτταρα,  που ονομάζεται βλαστοκύστη. Αυτή είναι το πολύ πρώιμο έμβρυο που θα  εμφυτευθεί στη γυναίκα με την ελπίδα ότι θα μείνει έγκυος. Όμως δυστυχώς σε κάθε κύκλο εξωσωματικής δημιουργούνται υπεράριθμα έμβρυα-παιδιά τα οποία δεν μπορούν να εμφυτευθούν εφόσον είναι ανεπιθύμητες οι πολύδυμες κυήσεις, οπότε αυτά καταψύχονται. Συχνά και για διαφόρους λόγους δεν υπάρχει ούτε η  επιθυμία  μελλοντικής εμφύτευσής τους. (2,3)

Οι επιλογές που υπάρχουν για το μέλλον αυτών των παιδιών, είναι η απόψυξη των εμβρύων που ακολουθείται από θάνατο των αγέννητων παιδιών, να μείνουν κατεψυγμένα για να δοθούν για υιοθεσία ως έμβρυα, να κρατούνται κατεψυγμένα χωρίς σαφή προοπτική ή να δωρηθούν για "έρευνα". (3) Αυτά τα έμβρυα είναι η βασική πηγή ανθρώπινων εμβρυϊκών βλαστικών κυττάρων.

Πολλά παιδιά είναι ανεπιθύμητα από τους γονείς,  διότι στη  προγεννητική διάγνωση της  IVF προέκυψε πως πάσχουν από γενετικά νοσήματα. Αυτά είναι δυνατόν να χρησιμοποιούνται για δημιουργία "ειδικών κυτταρικών σειρών" που φέρουν τις συγκεκριμένες μεταλλάξεις, π.χ. της κυστικής ίνωσης ή τη νόσου Tay Sachs. Αλλά και πρώιμα έμβρυα που δεν έχουν κατάλληλη μορφολογία ή έχουν κληρονομικά  ελαττώματα και αποκλείονται από την  εμφύτευση, είναι δυνατόν να  δωρίζονται για έρευνα που χρησιμοποιεί τις ειδικές σειρές εμβρυικών βλαστοκυττάρων.(6)

Η διαδικασία γίνεται με ανθρωπίνως «νόμιμο τρόπο». Σύμφωνα με τους κρατικούς, εθνικούς και διεθνείς κανονισμούς, δεν μπορούν να δημιουργηθούν ανθρώπινες εμβρυϊκές βλαστικές κυτταρικές γραμμές χωρίς τη ρητή συγκατάθεση από τους γονείς δότες του γενετικού υλικού. Η διαδικασία γίνεται μετά από ενημέρωση και συναίνεση των γονέων. Οι κύκλοι αυτοί δικαιολογούν την πράξη τους με το ψευδές επιχείρημα πως εφόσον οι γονείς ή οι ιατροί είχαν προαποφασίσει τον θάνατο και τη μη εμφύτευση αυτών των εμβρύων της IVF, η χρήση τους στην έρευνα αποτελεί ευεργετική προσφορά στην ανθρωπότητα που συγχρόνως δικαιώνει την ανέντιμη επιλογή τους. (3)

Έχει  αποτελέσματα η θεραπευτική χρήση των εμβρυικών αρχέγονων βλαστοκυττάρων;

Έχει, αλλά δεν είναι ευεργετικά…..Παρά τις επιδοτήσεις, τα τεράστια ποσά που δαπανώνται επί έτη (το 1998 δημιουργήθηκε η πρώτη ανθρώπινη σειρά βλαστοκυττάρων, (4) ) την ποικιλία των ερευνητικών πρωτοκόλλων και το πλήθος των ασθενών που συμμετέχουν, τα αποτελέσματα όχι μόνο δεν  επιβραβεύουν τις προσπάθειες, δηλαδή όχι μόνο δεν έχει ανακοινωθεί ποτέ θεραπεία, (7) , αλλά αντίθετα παρουσιάζονται και νέα προβλήματα από τις «θεραπείες» στα άτομα που είναι ήδη επιβαρυμένα . Από την άλλη, η χρήση των ενήλικων βλαστοκυττάρων, που προέρχονται από τον ίδιο τον ασθενή έχει δώσει αξιοσημείωτα ενθαρρυντικά αποτελέσματα. (7)

Πράγματι, τα προβλήματα που συνεπάγεται η χρήση των εμβρυικών κυττάρων είναι πολλά και σοβαρά. (8) Ας μη λησμονούμε πως οι θεραπείες αυτές είναι πειραματικές και μη επίσημα εγκεκριμένες έστω και αν διαφημίζονται και εντάσσουν ασθενείς στα ερευνητικά προγράμματα. Προκειμένου τα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα να είναι χρήσιμα  πρέπει να διαφοροποιηθούν στους συγκεκριμένους τύπους κυττάρων που επιθυμούν οι ερευνητές και να μείνουν στις θέσεις που τα προορίζουν. Αυτό όμως δεν είναι καθόλου σίγουρο. Απομονώνοντας τα βλαστοκύτταρα από το φυσικό τους περιβάλλον (τη βλαστοκύστη μέσα στη  γυναικεία μήτρα) και τη φυσική τους πορεία ανάπτυξης, (δηλαδή  να γίνουν ένα μωρό) και υπό το πλήθος των εξωγενών παρεμβάσεων (όπως π.χ οι αυξητικοί παράγοντες της IVF), συμβαίνει όταν χορηγηθούν στον ασθενή, να αναπτύσσονται ακανόνιστα, ανεξέλεγκτα ή να εξειδικεύονται αυθόρμητα σε διαφορετικούς μη επιθυμητούς τύπους κυττάρων. (9)

Άλλα πιθανά ζητήματα ασφάλειας περιλαμβάνουν: Αντιδράσεις στη θέση  χορήγησης, αντιδράσεις από την ικανότητα των κυττάρων να μετακινούνται από όπου τοποθετήθηκαν και να μετατρέπονται σε ακατάλληλους τύπους κυττάρων ή να πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα (σχηματισμός όγκων, όπως τερατωμάτων , ή όγκοι άλλων τύπων κυττάρων), αποτυχία λειτουργίας των κυττάρων όπως αναμενόταν και πιθανή επιδείνωση προϋπαρχόντων νοσημάτων του λήπτη. (9)  Αναφέρθηκε  πως ένας ασθενής έγινε τυφλός λόγω ένεσης βλαστικών κυττάρων στο μάτι. Σε άλλον που έγινε ένεση στο  νωτιαίο μυελό, προκλήθηκε η  ανάπτυξη ενός νωτιαίου όγκου.(8)

Τα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα συμβαίνει επίσης να προκαλέσουν μια ανοσοαντίδραση, κατά την οποία το σώμα του λήπτη επιτίθεται στα βλαστικά κύτταρα του δότη που τα θεωρεί ξένους εισβολείς,(8) Τα εμβρυικά πολυδύναμα βλαστικά κύτταρα έχουν τη δυνατότητα να λειτουργήσουν αυτόνομα και μη αναμενόμενα, με άγνωστες συνέπειες.

Συνοψίζοντας: Η «θεραπευτική  χρήση» των εμβρυικών  πολυδύναμων βλαστοκυττάρων είναι πειραματική διαδικασία, δεν έχει αποδεδειγμένη αξία, ενώ έχει συχνά αποδειχθεί επικίνδυνη για τους ασθενείς. Η εφαρμογή της προϋποθέτει την θανάτωση αγέννητων παιδιών σε πρώιμο στάδιο ανάπτυξης και τη χρήση των κυττάρων τους ως αναλώσιμων βιολογικών «ανταλλακτικών».

Τα αγέννητα παιδιά είναι από τη στιγμή της σύλληψης ολοκληρωμένοι άνθρωποι ευρισκόμενοι σε πρωταρχικό στάδιο ανάπτυξης και η θανάτωσή τους για οποιοδήποτε λόγο και σκοπό είναι απαράδεκτη.

Η δημιουργία ανθρώπων στην IVF είναι εξ ορισμού μη φυσικός τρόπος δημιουργίας. Παρόλα αυτά εφόσον δημιουργούνται παιδιά, αυτά έχουν την ίδια αξία και δικαιώματα όπως όλοι, και πρωτίστως έχουν το δικαίωμα στη ζωή. Όλα τα παιδιά της εξωσωματικής πρέπει να εμφυτεύονται  και να γίνεται η βέλτιστη προσπάθεια για  να αναπτυχθούν πλήρως. Δεν υπάρχουν ούτε θα υπάρξουν ποτέ παιδιά προορισμένα για καταστροφή, ώστε να τεθεί θέμα αξιοποίησής του.

Τα εν λόγω ερευνητικά πρωτόκολλα προσφέρουν ανέντιμες διεξόδους σε κακές αποφάσεις. Δεν επικροτούμε τη συμμετοχή των ασθενών σε τέτοια ερευνητικά πρωτόκολλα, γιατί επαγγέλλονται ψευδώς την υγεία εις βάρος ανθρώπινων αγέννητων ζωών.

Αναφορές:

1. https://www.cirm.ca.gov/patients/disease-information
2. https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/bone-marrow-transplant/in-depth/stem-cells/art-20048117
3. https://www.cirm.ca.gov/patients/myths-and-misconceptions-about-stem-cell-research
4. https://stemcells.nih.gov/info/Regenerative_Medicine/2006Chapter1.htm
5. https://www.mednet.gr/archives/2019-3/pdf/300.pdf
6. https://grants.nih.gov/stem_cells/registry/current.htm
7. https://lozierinstitute.org/category/stem-cells/
8. https://www.fda.gov/consumers/consumer-updates/fda-warns-about-stem-cell-therapies
9. https://www.fda.gov/media/128052/download