Νομική κάλυψη ιατρού που λόγω συνειδήσεως αρνείται να εφαρμόσει ή να συμπράξει σε έκτρωση

Ένας από τους θεμελιώδεις προβληματισμούς που τίθενται σε σχέση με την ιατρική πράξη της τεχνητής διακοπής της κυήσεως είναι αν πράγματι υφίσταται έννομο δικαίωμα του ιατρού για άρνηση τέλεσης της εν λόγω ιατρικής πράξης για λόγους συνειδήσεως.

Το ζήτημα σχετικά προσφάτως ήρθε ξανά στο φως της δημοσιότητας όταν δυο αναισθησιολόγοι ιατροί αρνήθηκαν για συνειδησιακούς λόγους την συμμετοχή τους σε έκτρωση κατά την υπηρεσία τους σε νοσοκομείο της Σάμου.

Η αρμόδια Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής σε συστάσεις της με αφορμή το γεγονός στην Σάμο αποφάνθηκε ως εξής: Ναι μεν αναγνωρίζει πλήρως το δικαίωμα στις γυναίκες να αποφασίζουν ελεύθερα για το αν θα συνεχίσουν ή όχι μία κύηση, από την άλλη αναγνωρίζει το δικαίωμα άρνησης και στους γιατρούς, καθώς κάτι τέτοιο προβλέπεται και από την ιατρική δεοντολογία και μάλιστα καλύπτεται και από σχετικό νόμο.

Συγκεκριμένα η Επιτροπή αναφέρει: «... δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αποτελεί δικαίωμα οποιουδήποτε ιατρού η άρνηση τόσο της διενέργειας τεχνητής διακοπής της εγκυμοσύνης, όσο και της σύμπραξης με οποιονδήποτε τρόπο σε αυτήν, για συνειδησιακούς λόγους.  Η Επιτροπή θεωρεί ότι το δικαίωμα αυτό απολαμβάνουν όλοι οι ιατροί, ανεξάρτητα από τη μονάδα που παρέχουν τις υπηρεσίες τους (δημόσιο ή ιδιωτικό νοσοκομείο, κέντρο υγείας, ιδιωτικό ιατρείο κ.λπ.). Επί πλέον, η αντίρρηση συνείδησης, εν προκειμένω, δεν είναι απαραίτητο να τεκμηριώνεται ειδικά από τον ιατρό, καθώς αποτελεί κατ’ εξοχήν ζήτημα του forum internum της προσωπικότητας: αρκεί η επίκληση της αντίρρησης, για να ενεργοποιηθεί το δικαίωμα αποχής από τη συγκεκριμένη πράξη». (https://tideon.org/vioithiki-iatriki/243-2012-03-18-23-17-17/14190-dikaioyntai-oi-giatroi-na-mi-symprattoun-se-ektroseis-gia-logous-syneidisis)

Πράγματι, ο ισχύων Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας (Ν. 3418/2005) ο οποίος μάλιστα συμπλέει στο ζήτημα αυτό και με αντίστοιχους Κώδικες σε διεθνές επίπεδο ορίζει στο άρθρο 2 παρ. 5 ότι: «Ο ιατρός, επικαλούμενος λόγους συνείδησης, έχει δικαίωμα να μη μετέχει σε νόμιμες ιατρικές επεμβάσεις στις οποίες αντιτίθεται συνειδησιακά, εκτός από επείγουσες περιπτώσεις». (https://afistemenaziso.gr/nomika/nomoi/n_3418_2005.pdf").

Αλλά και ειδικότερα για το ζήτημα της τεχνητής διακοπής της κύησης προβλέπει στο άρθρο 31 παρ. 1 ότι: «Ο ιατρός μπορεί να επικαλεσθεί τους κανόνες και τις αρχές της ηθικής συνείδησής του και να αρνηθεί να εφαρμόσει ή να συμπράξει στη διαδικασία τεχνητής διακοπής της κύησης, εκτός εάν υπάρχει αναπότρεπτος κίνδυνος για τη ζωή της εγκύου ή κίνδυνος σοβαρής και διαρκούς βλάβης της υγείας της. Στην περίπτωση αυτή, απαιτείται σύμφωνη και αιτιολογημένη γνώμη του κατά περίπτωση αρμόδιου ιατρού».

Από όλα τα ανωτέρω συνάγεται ότι κάθε ιατρός έχει δικαίωμα να αρνηθεί να τελέσει οποιαδήποτε ιατρική πράξη στην οποία αντιτίθεται συνειδησιακά, αλλά και ειδικά στην τεχνητή διακοπή της κύησης (στην έκτρωση).